Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Bovenstaand is een beeld opgenomen van de belangrijkste risico’s en belangrijke ontwikkelingen daarin. In dit deel van de paragraaf is aangegeven hoe dit door werkt in de benodigde weerstandscapaciteit.
De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald door de omvang en impact van de risico's en is door het toepassen van het simulatiemodel van de mate waarin de verschillende risico's zich kunnen voordoen berekend.
De totale omvang van de benodigde weerstandscapaciteit om de risico's op te kunnen vangen is € 37,7 miljoen. Dit is € 7,3 miljoen hoger dan bij de MJPB 2020-2023. Dit is het gevolg van het actualiseren van zowel het risicoprofiel voor de gemeentebrede risico's als de risico's voor de grondexploitatie.

Voor de risico's, die meegenomen zijn in de risicosimulatie en die niet door andere beheersmaatregelen konden worden afgedekt, is de benodigde weerstandscapaciteit berekend, hierbij is een zekerheidspercentage van 90% gehanteerd. Een zekerheidspercentage van 90% wil zeggen dat in 90% van alle schattingen in de simulatie van de benodigde weerstandscapaciteit voor het huidige risicoprofiel, de schattingen kleiner of gelijk zijn aan het bedrag van € 37,7 miljoen. 10% van de uitkomsten van de schattingen zijn groter dan dit bedrag.

In de volgende tabel is het totaal beeld van de benodigde weerstandscapaciteit opgenomen:

Gemeentebrede risico's

De benodigde weerstandscapaciteit om de gemeentebrede risico's op te kunnen vangen is € 0,7 miljoen hoger dan bij de vorige stand bij de MJPB 2020-2023. Dit is het gevolg van het actualiseren van het risicoprofiel.

Grondexploitatie risico's

De berekening van de benodigde weerstandscapaciteit in relatie tot de verplichte tussentijdse winstnemingen en de bestemmingsreserves voor de grondexploitaties worden onderstaand toegelicht.
Voor de bepaling van het weerstandsvermogen voor de grondexploitatierisico's is in de Financiële Jaarrapportage 2019 aangesloten bij de gewijzigde voorschriften van het Rijk, die anders waren dan bij de opstelling van de MJPB 2019-2022. Tot nu toe werden de risico's van de grondexploitatieprojecten, binnen bandbreedtes en gekwantificeerd op basis van algemene parameters, zoals uitloop in de planning, ontwikkeling van de grondopbrengsten en kostenontwikkelingen.

Nieuwe regelgeving rondom tussentijdse winstneming van de grondexploitaties is door de Commissie BBV is vastgelegd in de Notitie Grondbeleid 2019. Dit vraagt een andere opbouw en bepaling van het weerstandsvermogen. In het BBV van juli 2019 wordt een onderscheid gemaakt in de conjuncturele risico's  (marktrisico's) en project specifieke risico's. Bij de bepaling van de tussentijdse winst wordt rekening gehouden met de projectspecifieke risico’s die samenhangen met de nog te realiseren kosten en opbrengsten van de individuele grondexploitaties.
Aan de uitwerking daarvan is door de gemeente uitvoering gegeven ter voorbereiding op het jaarrekeningproces 2019. Hiervoor zijn alle projectspecifieke risico's per project en de marktrisico's in beeld gebracht en gekwantificeerd. Daarbij is gewerkt met een checklist van project- en marktrisico’s op basis van de notitie van de commissie BBV en het Handboek van de accountant. Op basis van deze checklist zijn alle grondexploitaties doorgelicht.

Het risicoprofiel/benodigde weerstandscapaciteit van het grondbedrijf in relatie tot de beschikbare weerstandscapaciteit geeft het volgende beeld:

De berekende omvang van alle risico’s voor de grondexploitaties bedraagt € 18,5 miljoen. Een deel van deze risico’s kunnen worden afgedekt doordat er voor de resterende looptijd van deze projecten rekening gehouden wordt met nog te verwachten winsten, dit zelfdragend vermogen risico's grondexploitatie bedraagt € 7,1 miljoen.  Daardoor is het bedrag wat benodigd is als weerstandscapaciteit lager namelijk € 11,4 miljoen.
Maar deze benodigde weerstandscapaciteit om de grondexploitatie risico's op te kunnen vangen is € 6,5 miljoen hoger dan bij de vorige Financiële Jaarrapportage 2018. Dit komt dus door de nieuwe begrotingsvoorschriften.
Maar ook de totale beschikbare weerstandscapaciteit voor het grondbedrijf wijkt af van 2018. Bij de vorige opmaak van de Financiële Jaarrapportage 2018 bedroeg de totale beschikbare weerstandscapaciteit voor het grondbedrijf € 6,9 miljoen. Nu is dit € 14,3 miljoen. Dit is een toename van de beschikbare weerstandscapaciteit met € 7,5 miljoen.
Daarmee lijkt het erop dat er sprake is van een fors nadeel voor de gemeente. De gemeente moet immers een hoger bedrag aan weerstandscapaciteit voor het grondbedrijf aanhouden en de gemeente opereert daarmee behoedzamer. Toch is dit niet het hele verhaal.
Aan de andere kant dwingt de nieuwe regelgeving gemeenten tussentijdse winsten te nemen en in die zin minder behoedzaam te opereren. In 2019 is er dan ook een positief resultaat van het grondbedrijf. Dit bestaat uit met name de verplichte winstnemingen vanwege nieuwe BBV-regelgeving.
In de nieuwe begrotingsvoorschriften is ook bepaald dat de tussentijdse winstnemingen aangewend kunnen worden om de noodzakelijke versterking van de risicobuffers te doen. Dat betekent dat enerzijds er sprake is van een verhoging van de gewenste weerstandscapaciteit van het grondbedrijf en de reserves moeten worden verhoogd. Maar aan de andere kant zijn de tussentijdse winstnemingen zo groot dat er per saldo een positief effect voor het jaarresultaat 2019 is.
Dat betekent dat per saldo een bedrag van € 3,6 miljoen conform dit beleid toevloeit naar de Algemene reserve.  Met deze tussentijdse winstnemingen was in de MJPB 2019 geen rekening gehouden.

Voor een uitgebreidere omschrijving en verklaring van de risico’s, de financiële positie, de ontwikkeling van de benodigde weerstandscapaciteit en scenario’s van het grondbedrijf wordt verwezen naar de paragraaf Grondbeleid en de Financiële Jaarrapportage Projecten 2019.