Een groot deel van het jaar 2019 stond in het teken van het herdenken van de Slag om Arnhem. De gemeente riep inwoners op hun herinneringen te delen, mensen ontmoetten elkaar bij herinneringsmaaltijden in de wijken en door speciale lessen op school werd de jeugd betrokken. Zo drong de herdenking van de Slag om Arnhem door tot in de haarvaten van de stad, met als hoogtepunt de officiële herdenking in de Berenkuil, bijgewoond door Prinses Margriet en Prof. Pieter van Vollenhoven, gevolgd door Bridge to Liberation, het concert aan de Rijnkade.
In 2019 was zowel landelijk als in Arnhem veel aandacht nodig voor de oplopende zorgkosten. Het college heeft meerdere sporen uitgezet om de zorgkosten beheersbaar te houden. Ondertussen houdt elke Arnhemmer uiteraard wel de zorg die nodig is. Om verandering mogelijk te maken en om de bestaande tekorten op te kunnen vangen, maakt de gemeente extra geld vrij.
In het kader van het programma 'Doorbraak naar werk' is onder andere besloten dat meer wijkgericht en integraal wordt gewerkt. Dat betekent dat inwoners een vast aanspreekpunt krijgen vanuit werk en inkomen. Dat aanspreekpunt is iemand die helpt bij het zoeken naar werk, maar ook andere problemen zoals schulden of armoede aanpakt. Schuldenproblematiek kreeg - ook landelijk - aandacht in 2019. De Arnhemse 'vroeg erop af' methode om schulden te voorkomen, blijkt succesvol. Daarnaast stelt de gemeente zichzelf als schuldeiser soepeler op, onder andere door in bepaalde situaties eerder over te gaan op kwijtschelding. Door het aanpassen van de inkomensnorm komen meer gezinnen in aanmerking voor de Gelrepas.
In 2019 is een stevig fundament gelegd voor de energietransitie die de komende decennia verder vorm krijgt in de stad. Het aantal zonnepanelen steeg sterk, de twee eerste Trolley 2.0-bussen draaien mee in de dienstregeling en het aantal laadpunten voor elektrische auto's is behoorlijk uitgebreid. In 2019 is de wijkgerichte energietransitie gestart. Dit doen we samen met de wijkbewoners en partners zoals de netbeheerder en de woningbouwcorporaties. Ook bij bedrijven wordt verduurzaming gestimuleerd en gehandhaafd.
In 2019 was er nog meer koninklijk bezoek. De Koning bezocht samen met de minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat de wijken Geitenkamp en Spijkerkwartier om uitleg te krijgen over hoe de gemeente Arnhem samen met wijkbewoners werkt aan een klimaatadaptieve stad.
2019 was ook het jaar waarin definitieve besluiten werden genomen over de invoering van diftar per 1 juli 2020. Alle ondergrondse containers zijn geplaatst en Arnhemmers gebruiken sinds een paar maanden weer de afvalpas om deze te openen. Diftar heeft als doel het aantal kilo's restafval sterk te verminderen, en daardoor de kosten voor de Arnhemmers te verlagen.
De gemeente maakte afspraken met de woningbouwcorporaties over onder andere voldoende betaalbare woningen en het verduurzamen van bestaande woningen. Voor diverse plekken, waaronder Schuytgraaf en Malburgen, zijn bestemmingsplannen vastgesteld die de bouw van woningen mogelijk maken. Aan de andere kant zijn besluiten genomen om ongewenste verkamering en woningsplitsing tegen te gaan. De ontwikkeling van Stadsblokken Meinerswijk is ook weer enkele stappen verder. Aan het begin van het jaar lag het bestemmingsplan ter inzage. De gemeente heeft inmiddels een natuurgebied ter grootte van 24 voetbalvelden overgedragen gekregen waar de grazers in Meinerswijk zich tegoed aan doen.
De burgemeester voerde in diverse wijken het gesprek over wijkveiligheid. De gemeente bestrijdt ondermijnende criminaliteit door het sluiten van panden en het intrekken van vergunningen. De aanpak tegen radicalisering heeft met het evaluatieonderzoek van de Universiteit Utrecht een impuls gekregen. Veilig uitgaan is door de rem op de verkoop en gebruik in de horeca van lachgas verbeterd.
Op het gebied van onderwijs wordt aan de weg getimmerd: de Ommezwaai, school voor speciaal onderwijs aan de Bethaniënstraat, inclusief sporthal, is klaar en voor een aantal andere scholen is de voorbereiding in volle gang. Alle Arnhemse kinderen die nog niet naar school gaan mogen vanaf de leeftijd van twee jaar, 14 uur per week naar de peuteropvang. Arnhem is een van de eerste gemeenten in Nederland waar dit aanbod geldt. Het aanbod werd via een campagne onder de aandacht van ouders gebracht.
Natuurlijk waren er vorig jaar nog veel andere zaken die het vermelden waard zijn. Een kleine greep hieruit: In 2019 kwam de Eusebiuskerk prachtig uit de steigers, stelde Arnhem zich kandidaat voor de organisatie van het Eurovisie Songfestival, vierde Arnhem het succes van 70 jaar trolleybus, reed trolley 2.0 verder zonder bovenleiding, contracteerde de gemeente een aannemer om Museum Arnhem te vernieuwen op de unieke locatie aan de Utrechtseweg, werd op initiatief van bewoners in Presikhaaf buurthuis De Overkant geopend, werd een nieuw bomenbeleidsplan vastgesteld, kreeg de steeds groener wordende binnenstad zeven tappunten voor gratis drinkwater, startte de bouw van zwembad Valkenhuizen, werd Citymarketing verzelfstandigd, nam de leegstand in de binnenstad af, sleepte Arnhem het WK-volleybal en het WK-BMX binnen, kocht de gemeente panden in de Varkensstraat om de nachthoreca te weren, zag het programma 'Van bedrijven weten' het licht en strooide de afdeling onderhoud zout bij vorst, maar ook bij extreme hitte.
Financieel resultaat
Vooraf
Door het Corona virus en de daarbij gepaarde economische en sociale ontwikkelingen zal er een groter beroep op gelden van de gemeente worden gedaan dit heeft geen weerslag in de cijfers van 2019. In de jaarrekening in het onderdeel "Gebeurtenissen na balansdatum" kunt u hier verder lezen wat de gemeente hiervoor aan ontwikkelingen ziet.
Algemeen
We sluiten het jaar 2019 af met een prima financieel resultaat. We komen we uit op een positief financieel resultaat van €9,8 miljoen. Omdat we daarnaast €21,7 miljoen aan de verschillende (bestemmings)reserves hebben toegevoegd, en gedurende het jaar € 4,5 miljoen aan de Algemene Reserve onttrokken komt het uiteindelijke boekhoudkundige resultaat uit op €7,3 miljoen negatief. Dit negatieve resultaat wordt verrekend met de Algemene Reserve (AR). Binnen de programma's kunt u verder lezen over deze extra stortingen aan de bestemmingsreserves. Bestemmingsreserves zijn veelal opgezet om specifiek beleid te kunnen realiseren.
De weerstandsfactor komt uit op 1,2. De ratio is verbeterd ten opzichte van de begroting weerstandsfactor van 1,0 na de begrotingswijziging 2019. Dit valt binnen de marges van het financieel kader dat door de gemeenteraad is vastgesteld. De weerstandsfactor drukt uit in welke mate de gemeente in staat is om de gevolgen van risico's op te vangen, zonder dat het beleid of de uitvoering daarvan in gevaar komt.
De gerealiseerde solvabiliteit is met 17% ten opzichte van de begrote solvabiliteit van 14% beter dan verwacht. Dit komt vooral doordat geplande investeringen nog niet geheel afgerond zijn. Daardoor hoefde er minder geleend te worden dan begroot. En minder lenen betekent minder vreemd vermogen en daarmee een groter aandeel van het eigen vermogen op de balans. Tevens stijgen de reserves met € 9,8 miljoen. Bij ongewijzigd beleid zal de solvabiliteit verbeteren.
We hebben in 2019 gezien dat de kosten voor het sociale domein flink zijn gestegen. Wij hebben onder meer een beroep moeten doen op het weerstandsvermogen. De kosten voor zorg blijven stijgen, in het bijzonder voor Jeugdzorg. In 2019 zijn flinke stappen gezet om de kosten te beheersen. Wij hebben een monitor systeem gerealiseerd om de ontwikkelingen in de zorg te volgen en ook financieel te beheersen. Deze monitor wordt ook periodiek aan de Raad aangeboden. In het programma Participatie en Maatschappelijke Ondersteuning kunt u lezen hoe de gemeente deze kosten beheerst.
In het fysieke domein is er in het grondbedrijf een positief financieel resultaat ontstaan. Door dit financieel resultaat grotendeels ten gunste van de bestemmingsreserve (€ 6,2 miljoen) te laten vallen komt dit ten goede van mogelijke toekomstige financiële risico's binnen het specifieke programma. De resterende € 3,9 miljoen wordt verrekend binnen de algemene reserves en draagt bij aan het positieve resultaat.
In 2019 wordt er € 9,3 miljoen meer toegevoegd aan bestemmingsreserves dan er begroot was. Hierdoor kunnen de programma's specifieke gelden reserveren voor ontwikkeld beleid binnen het genoemde programma.
Resultaat ten opzichte van Turap
Bij de tussenrapportage twee verwachtten we een financieel resultaat van €4,- miljoen voordelig. Het verschil tussen het gepresenteerde resultaat bij deze Jaarrekening verklaren we vooral door een extra storting in het pensioenfonds voor de leden van het College vanwege lagere rente, hogere personeelskosten, doorlopende hogere kosten voor de zorg van totaal meer dan netto € 6 miljoen, een hoger bijdrage aan de Connectie en een aantal budgetoverhevelingen die we in december deden.